Մի քանի օր է փորձում եմ չմիջամտել նողկանք հարուցող և ակտիվորեն տարփողվող թեմային, թե իբր առաջին նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը կապ չունի Շուշիի ազատագրման փաստի հետ մասնավորապես և Արցախի ազատագրման հետ ընդհանրապես: Ընդհանրապես նոմենկլատուրային բազարները նողկալի դրսևորումներ են ունենում, սակայն երբ հանուն բիբարի փողի մարդիկ պատրաստ են պղծել, բռնաբարել անգամ սեփական հերոսական պատմությունը՝ դուրս է երևակայության բոլոր սահմաններից:

Արցախյան պատերազմի տարիներին «Հայաստանի Հանրապետություն» թերթում էի աշխատում: Շատ էի գրում կռվող տղերքի մասին, զոհված տղերքի մասին: Հաճախ տալիս էին հերթական զոհվածի լուսանկարը, կենսագրական տվյալները ու ասում` գրի: Ամեն զինվորի հետ վերապրում էի իր կյանքը: Արդեն բառերս չէին հերիքում, զգացմունքներս խեղդում էին, ընդվզում էի: Այդինին ասում էի` հերիք է, էլ չեմ ուզում գրեմ, չեմ կարողանում: Ասում էր` գիտեմ, որ դժվար է, բայց պետք է: Նրանք բոլորը երիտասարդ էին, գեղեցիկ, ուժեղ ու... լուսավոր:

Արդեն քանի ամիս է ոչինչ չեմ գրել, ՛՛վայելում եմ՛՛ լուսանցքիս նեղությունը, փորձելով այն արժևորել որպես ճգնախուց, հետագաս կազմակերպելու նպատակով: Ու քանի որ նման դեպքերում միտքդ սկսում է դեգերել ժամանակի ու տարածության մեջ, անկախ քո կամքից հայտնվում ես ՛՛Ալիսան հրաշքների աշխարհում՛՛ իրավիճակում, և մուտքը դեպի այդ աշխարհ կարող է ՛՛ապահովել՛՛ որևէ դիպված: Այսօր ինձ դեպի ճագարի բույնը հրեց մինչև ուղն ու ծուծը կեղծավոր ու փուչ ՛՛հայրենի հեռուստատեսության՛՛ շուռտիպներից ՛՛Բարի գիշեր հայեր՛՛ հաղորդման կարմրաթուշ հաղորդավարը, որ հրավիրեց դիտելու Արցախի պատերազմի ՛՛հերոսապատումներից՛՛ մի դրվագ, (մայիսի 9-ի նախօրեին՝ Շուշիի ազատգրման օրվա)՝ չզլանալով ամեն բառից առաջ գործածել ՛՛Մեծն՛՛ մակդիրը, դրանով իսկ փորձելով արժևորել նախ իրեն, հետո պատերազմն ու հերոսներին՝ Մեծն: Ու ես զգացի անկումս…. դեպի անցյալ և անմիջապես միացրի համակարգիչս, տեսնելու, թե որքան խորն է ճագարի բույնը:

Պատերազմ էր, կռվում էին տղաները հասուն այրերի պես՝ ամուր ոգով, կռվում էին, որ հաղթեն, հաղթում էին, որ ապրենք: Փառքով ու հաղթանակով պսակված գոյապայքար-գոյամարտը հիմք դրեց հայոց նորանկախ պետությանը: Նրանցից յուրաքանչյուրը առանձին բնորոշեց այդ հաղթանակը:

Իրականությունն ու դրա վերաբերյալ մարդկանց բացարձակ մեծամասնության պատկերացումները էապես տարբերվում են միմյանցից: Դրա շնորհիվ է, որ մարդկանց գիտակցության կառավարումը, խարսխված լինելով նրանց մոտ իրականության սխալ ընկալման և այդօրինակ ընկալումից բխող չհիմնավորված սպասումների վրա, կարող է լուրջ և օգտակար գործիք լինել կառավարիչների համար:

Հետընտրական մտորումները սովորաբար ավարտվում են ապագան ավելի լավ պատկերացնելու ցանկությամբ՝ պայմանով, որ չես կորցնում իրականության զգացողությունը և ուժերի իրական հարաբերակցությունը գնահատում ես այնպես, ինչպիսին այն կա օբյեկտիվորեն:

Մայիսի 5-ին Հայաստանի Հանրապետական կուսակցությունն իրականացրեց Հայաստանի քաղաքական համակարգի հուղարկավորությունը` հրավառություններ արձակելով քաղաքական դաշտի հուղարկավորության ծեսին: Ու ցավալիորեն, հանրապետականները հուղարկավորության ծեսի կազմակերպիչներն էին միայն:

Տպավորություն է առաջանում, թե երևանյան ընտրությունից հետո «հակաընդդիմություն» շարժում է սկսվում: Չեմ բացառում, որ դա իշխանության անմեղսունակ հնարքն է՝ հարձակումով «չեզոքացնել» ընդդիմության սպասվելիք հարձակումը և դրանով իր նկատմամբ բացահայտ քրեական մեղադրանքները ներկայացնել սոսկ որպես «վիճաբանական» նյութեր:

Տխուր մոլորություն է, որ իշխանության հանդեպ ունեցած դժգոհությունն ուղիղ համեմատական է դրական վերաբերմունքին առ ընդդիմություն: Պարզ ասած, որևէ իշխանության ցածր վարկանիշի առկայությունը դեռևս հիմք չէ խոսելու կամ եզրահանգելու ընդդիմության փայլող հեղինակության մասին: Արդյունքում՝ հաճախ ստացվել է այնպես, որ հասարակությունները կանգնել են վատի ու վատթարագույնի ընտրության առաջ: Հետևանքների մասին խոսել պետք չէ, անզեն աչքով էլ տեսանելի է ամեն ինչ:

Ի՞նչ մասնագետ էր Հայրիկ Մուրադյանը. բանահավա՞ք, բանասե՞ր, պատմաբա՞ն, երգի՞չ... Ինքներդ շարունակեք, թերևս ավելացնեք՝ Հայաստան աշխարհով մեկ ընկած՝ հայ հին երգի ակունքները բացող, պարզող, մաքրող ու ճանապարհ հանող մի ուխտավոր: Հայրիկ Մուրադյանը երաժշտական կրթություն չունի: Բայց դու մեր հին ճարտարապետության հուշարձանները կառուցող այն ո՞ր վարպետին կհարցնես, թե այդ ո՞ր ուսումնական հաստատությունում ես ուսանել քիվերի փորագրության այդ զարմանալի արվեստը: Հայրիկի հարցում էլ տարակուսում ես, թե նրան ինչպե՞ս կոչես՝ բանահավա՞ք, բանասե՞ր, պատմաբա՞ն, երգի՞չ... Միայն այդքա՞նը, երբ այդ կամովին ուխտավորը ութ տասնամյակ շարունակ զբաղված էր հայ ազգային մշակույթի ակունքները մաքուր պահելու և նոր սերունդներին հասցնելու ազգահաճո գործով: